więcej
Bitwa partyznacka pod Błędnem
27.10.1944 r.
„ Cisza …- wspomina Feliks Warczak – wtem widzimy skradających się hitlerowców. Rzucam oddziałowi: „Granaty!” Zagrały jednocześnie nasze automaty. Skokami posuwamy się naprzód. Widać, że nasze chłopy trafiają celnie. Podobnie spisują się partyzanci radzieccy. Niemcy wycofują się w kierunku niewielkiej dolinki, pokrytej gęsto krzakami. Rzucamy w nich 8 granatów. Słychać huk i jęki. Szybko wycofujemy się w głąb lasu…”
Największa bitwa partyzancka w Borach Tucholskich
Siedemdziesiąt sześć lat temu 27 października 1944 roku pod Błędnem miała miejsce największa bitwa partyzancka w Borach Tucholskich. Ruch oporu, jaki rozwinął się w czasie II wojny światowej, zaskoczył przywódców III Rzeszy swoim masowym charakterem, tak było również na Ziemi Starogardzkiej. Specyfika Borów Tucholskich sprzyjały działaniom konspiracyjnym i partyzanckim. Już w pierwszych miesiącach okupacji rozwija się szereg organizacji, jednak działania partyzanckie są stosunkowo nieliczne. Miej więcej od 1942 roku odziały ruchu oporu przeprowadzają akcje sabotażowe oraz odwetowo-rekwizycyjne. Dopiero od lata 1943 roku do końca wojny wzmaga się działalność partyzancka na Ziemi Starogardzkiej.
W szczytowym rozwoju ruchu działało tu ponad 400 partyzantów i spadochroniarzy, należących do ponad 30 grup i oddziałów, dysponujących prawie 100 schronami, bunkrami usytuowanymi w Borach Tucholskich. Wśród członków grup partyzanckich znajdowali się nie tylko Polacy ale także Rosjanie, Francuzi, Anglicy, Czesi. Partyzanci przeprowadzili około 30 większych akcji sabotażowo-dywersyjnych i odwetowo-rekwizycyjnych.
Najliczniejsza grupa oddziałów partyzanckich na Ziemi Starogardzkiej pod koniec 1944 roku stacjonowała w rejonie Błędna gm. Osiek. W zakolu rzeki Wdy usytuowanych było 5 bunkrów w których bazowały oddziały Armii Krajowej ze zgrupowania „Świerki 101” pod dowództwem Alojzego Bruskiego ps. „Grab”: w tym 26 osobowy oddział Huberta Bukowskiego ps. „Sójka”, 20 osobowy oddział Feliksa Warczaka ps. „Bech”, składający się z mieszkańców okolicznych wsi, w tym 3 kobiety, odział desantowy LWP ppor. Stanisława Miklewicza, 12 osobowy radziecki oddział zwiadowczy kapitana „Wiktora”- 1 Frontu Białoruskiego oraz radziecka 14 osobowa grupa desantowe starszego lejtnanta „Saszy”. Razem około 80 uzbrojonych ludzi w broń maszynową i granaty.
Obława
Wczesnym rankiem 27 października 1944 roku Niemcy siłami żandarmerii z okolicznych posterunków, oddziałów własowców, szkół policyjnych i pododdziałów Wehrmachtu urządzili na partyzantów obławę (około 400 uzbrojonych osób). Główne niemieckie siły skoncentrowały się w rejonie zabudowań nadleśnictwa Błędno. Mniejsze obstawiły drogi ze Śliwic, Łubów do Osia.
Obecność Niemców, partyzancki patrol stwierdził zbyt późno, gdy przystąpili już do okrążania terenu, zamykania dróg leśnych i przesieków. Zaalarmowani partyzanci zaczęli gorączkowo szukać dróg wyjścia z okrążenia. Zebrani dowódcy oddziałów nie doszli do wspólnego porozumienia. Odział LWP ppor.
Stanisława Miklewicza postanowił przedzierać się sam w kierunku północno-zachodnim na Suchobrzeźnicę. Nad resztą oddziałów dowództwo przejął Warczak. Około godz. 9.00 udało się oddziałowi LWP wyjść z okrążenia. Pozostałe oddziały postanowiły nie czekać na niemiecki atak lecz wspólnymi siłami uderzyli na niemiecką zaporę przy rzece, by wyjść z okrążenia. Po dwukrotnych nieudanych próbach wycofali się w głąb lasu, tam okopali się. Udało się stworzyć opór przed ponawianym próbami zepchnięcia ich do rzeki.
Wyjście z okrążenia
Po zapadnięciu zmroku przeszli do kontrataku, próba wyjścia z okrążenia powiodła się ale została okupiona 21 zabitymi i 30 rannymi partyzantami. Odziały straciły nie tylko żołnierzy ale i amunicję, zapasy lekarstw oraz żywności. W gronie zabitych znaleźli się partyzanci z okolicznych miejscowości: Józef Redzimski (60 lat), ps. Król lasów” ze Zdrójna gm. Osieczna, jego córka Weronika, sanitariuszka z grupy Feliksa Warczaka, Józef Andrearczyk z Osiecznej, Jan Drejasz z Wdy, Alojzy Wejner z Kasparusa. Wejner w partyzantce przebywał od września 1939 roku, urodził się 28.08.1904 roku w Kasparusie, wiosną 1945 roku ekshumowany z Błędna na cmentarz w Kasparusie. Pośmiertnie odznaczony „Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945”.
Pamiętamy !!!
W 18 rocznicę bitwy – 27.10.1962 r. przy drodze powiatowej Skórcz-Śliwice odsłonięto pomnik poświęcony pamięci zabitych partyzantów. Na miejsce odsłonięcia pomnika przybyli: uczestnicy bitwy, mieszkańcy okolicznych wsi, starogardzcy harcerze, delegacje zakładów pracy, Jan Ptasiński – ambasador PRL w ZSRR, przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku – Piotr Stolarek, konsul generalny ZSRR w Gdańsku – Mikołaj Wasiljew.
W 1995 roku władze gminy Osiek, w miejscu usytuowania bunkrów, na wzniesieniu nad rzeką Wdą postawiły obelisk z tablicą informacyjną „Miejsce obozu podziemnego nad Wdą koło Błędna – Partyzantów AK „Świerk”, pododdział „Sójki” i „Becha” -1944”.
Tekst i zdjęcia: Eugeniusz Cherek
Autor artykułu w 1994 roku osobiście spotkał się Feliksem Warczakiem – dowódcą bitwy pod Błędnem
