Nazwa/Najbliższa miejscowość: Junkrowy / Zamkowa Góra
Grodzisko Gnosna to wyjątkowe grodzisko wyżynne, usytuowane około 6 km na północny-zachód od Skarszew, nad rzeką Wietcisą, zaledwie 2 km od wsi Junkrowy. Jego położenie na wysokim wzgórzu, 35 m nad otaczającymi łąkami, sprawia, że jest to miejsce o niezwykle korzystnych walorach obronnych.
Grodzisko posiada kształt owalu o średnicy 45-50 m i jest obwarowane po trzech stronach imponującym wałem o wysokości 5 m. Przed wałem znajduje się niewielkie wgłębienie, prawdopodobnie pozostałość po fosie. Strona rzeki, czyli północna, nie posiada obwarowania.
Stan grodziska jest dobrze zachowany, co pozwala dzisiejszym odwiedzającym odkryć jego historyczne piękno i znaczenie.
W VII w. obszar ten był osadą otwartą, a w XI w. powstał gród, istniejący zapewne już w VIII w. Grodzisko Gnosna, zwane również osadą Gnosna, mogło pełnić rolę stolicy plemienia Wierzyczan, zamieszkującego dorzecze Wierzycy, zgodnie z hipotezą J. Milewskiego.
W 1258 r., po zniszczeniu przez Prusów, gród przestał odgrywać wiodącą rolę, ustępując miejsca rozwojowi Starogardu. W 1269 r. książę Sambor II podarował gród cystersom z Pogródek, którzy nie odbudowali go, zakładając w pobliżu wieś Junkrowy. Pod koniec XIII wieku gród przestał być użytkowany.
Badania archeologiczne przeprowadzone w latach 1966-1968 objęły wnętrze grodu. Odkryto wiele fragmentów ceramiki, niewielką ilość przedmiotów z kości i rogów, a także resztki materiałów organicznych. Gród był otoczony fosą, a wał w kształcie podkowy osiągał wysokość 5 m. Badania archeologiczne sugerują luźne osadnictwo, brak domów czy zabudowań, a także ubogi inwentarz ruchomy, skupiający się głównie na garncarstwie, kowalstwie, rogowiarstwie i handlu.
Znaleziony inwentarz ruchomy, choć ubogi, dostarczył cennych informacji na temat życia społeczności zamieszkującej to miejsce w przeszłości. Znaleziska takie jak fragmenty grzebieni, nożyków żelaznych, szydeł kościnowych, czy nawet elementy ceramiki, zostały szczegółowo udokumentowane.
Grodzisko Gnosna to nie tylko obiekt archeologiczny, ale również symbol historii i dziedzictwa Kociewia. Zachowane elementy architektoniczne, wyniki badań archeologicznych i malownicze położenie sprawiają, że to miejsce zasługuje na uwagę każdego miłośnika historii i kultury. Zapraszamy do odkrywania fascynującej przeszłości Grodziska Gnosna!