Kościół św Mateusza w Starogadzie Gd.

Opis

Historia

Początki starogardzkiej fary sięgają XIV wieku. Według starych przekazów, kościół powstał na miejscu pogańskiej świątyni Swaroga. Legenda głosi, że stojącą w południowej kruchcie kamienną kropielnicę wykuto z ogromnego posągu Swaroga^[2].

Architektura

Pierwotnie fara miała kształt odpowiadający obecnemu prezbiterium. Jest ono oddzielone od nawy głównej łukiem tęczowym^[3]. Krzyżacy rozbudowali kościół o trzy nawy, rozmieszczone symetrycznie na osi wschód-zachód i rozdzielone filarami. W nawach zachowało się gotyckie sklepienie gwiaździste. Starogardzka fara, jako jedna z nielicznych świątyń na Pomorzu, otrzymała układ bazylikowy^[2].

Dawniej we wschodnim zakończeniu południowej nawy istniała wieża, rozebrana w 1796 r. Na początku XX wieku usunięto również sygnaturkę^[4]

Do XVIII wieku kościół był otoczony cmentarzem. W cegłach zewnętrznego muru zachowały się charakterystyczne okrągłe wgłębienia, pochodzące z czasów krzesania ognia na potrzeby kultowe^[2]. Po południowej stronie znajduje się XIX-wieczne kamienne epitafium Fabiana Legendorfa-Mgowskiego, zmarłego w 1483 starosty starogardzkiego i wojewody pomorskiego.

Na szczycie południowej kruchty w 1999 umieszczono replikę drewnianej średniowiecznej rzeźby, tzw. Chrystusa Starogardzkiego. Oryginał, datowany na ok. 1320, odkryto w farze w roku 1930. Znajduje się on obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie^[2][3].

Wnętrze kościoła

Fresk „Sąd Ostateczny” z około XV w.

Na łuku tęczowym, oddzielającym prezbiterium od nawy głównej, znajduje się wielki fresk „Sąd Ostateczny” z około XV w., odkryty dopiero w 1957. Pośrodku na tronie zasiada Chrystus, u stóp ma archanioła Michała. Po prawicy klęczą Maryja ze św. Katarzyną i św. Barbarą, a po lewej ręce – św. Jan Chrzciciel oraz święci Piotr i Paweł.

W prezbiterium, po prawej stronie znajduje się renesansowy nagrobek Jerzego Niemojewskiego^[5] herbu Rola z Lubieńca (zm. 1615), starosty starogardzkiego, wyobrażający leżącą postać zmarłego. Jerzy Niemojewski to syn Janusza i Katarzyny Marianny Kostka, herbu Dąbrowa

Linki

• Kościół św. Mateusza w Starogardzie Gdańskim - audiobook
• Temple of św. Mateusz in Starogard Gd. - audioguide