Ruiny zamku krzyżackiego w Gródku

Zamek Krzyżacki w Gródku

Choć nazwa miejscowości Gródek nad Wdą jednoznacznie wskazuje na istnienie tu w przeszłości niewielkiej warowni, niewielu spoza Gródka zdaje się orientować, gdzie dokładnie warto szukać śladów tego tajemniczego miejsca. Nawet najnowsze przewodniki i mapy turystyczne podają nieprecyzyjne, a czasem nawet błędne informacje dotyczące lokalizacji zamku krzyżackiego.

Trochę historii

Niewielki krzyżacki zamek w Gródku (Groddeck) zbudowano między 1308 a 1360 rokiem, na miejscu starszego grodu. Spełniał on rolę administracyjną podlegając komturii świeckiej, mógł też strzec przeprawy przez Czarną Wdę, która stanowiła naturalną linię obrony przed Polską. O dużym znaczeniu tej bariery wodnej świadczyło pismo z około 1433 roku, w którym podano, że teren na prawym brzegu został całkowicie zdewastowany, ale na lewym brzegu został oszczędzony przez wroga. W źródłach pisanych Gródek po raz pierwszy odnotowany został w 1360 roku, gdy komtur świecki Daniel von Menden odnowił mieszkańcom pobliskiej wsi dokument lokacyjny. Zamek, czyli „Hof oder Haus zu Dritschmin”, funkcjonował krótko, po 1461 roku wzmiankowany był już jedynie folwark. Ostatecznie zabudowania rozebrano w XVII wieku.

Co piszą w przewodnikach?

W przewodniku Janusza Umińskiego “Bory Tucholskie” możemy przeczytać, że na odległość około 2 km na północny zachód od wsi, na cyplu morenowym, leży zamek krzyżacki w Gródku. Mówi się, że w miejscu tym wznosił się do połowy XV wieku zamek krzyżacki o nazwie Drzycim. Jednak, czy te informacje są rzeczywiście zgodne z rzeczywistością?

Przewodnik Józefa Milewskiego “Pojezierze Kociewskie i okolice” także nie rozwiewa wszelkich wątpliwości co do lokalizacji zamku, podając, że znajdował się “na wysokim wzgórzu” i był “z trzech stron otoczony rzeką”. Czy jednak te informacje są wystarczające do odnalezienia pozostałości zamku, zwłaszcza gdy słyszymy, że pod koniec XIX wieku jedynym ocalałym fragmentem było “murowane sklepienie”?

Jeśli zależy ci na dokładnych informacjach, sięgnij po dzieło Richarda Wegnera “Ein Pommersches Herzogthum und eine Deutsche Ordens-Komthurei” z 1872 roku. To klasyczna pozycja w literaturze historycznej dotyczącej okolic Świecia, zawierająca planik z dokładnym położeniem ruin na tle ogólnej topografii wsi.

Gdzie stał zamek?

Tutaj pojawia się kluczowa kwestia – rzeczywista lokalizacja zamku w Gródku nad Wdą. W rzeczywistości, cypel wysoczyzny morenowej z ruinami leży w widłach rzeki Wdy i niewielkiego, bezimiennego strumienia. To miejsce nie jest oddalone aż o 2 km od Gródka, jak podają niektóre przewodniki, lecz zaledwie około 200 m na południe od mostu na Wdzie. Ponadto, zamek nie był samotnym obiektem, ale stanowił centralny punkt na terenie otoczonego suchą fosą podzamcza.

Założenie składało się z zamku właściwego, usytuowanego w najlepiej chronionej partii terenu, oraz podzamcza, nie posiadającego już tak dogodnych warunków terenowych. Zamek górny miał nieregularny układ, dostosowany do  kształtu wzgórza, o wymiarach w planie około 23×40 metrów. Zabudowa składała się z trzech skrzydeł: południowego, północnego i wschodniego, mieszczącego kaplice. Od zachodu wznosiła się wysunięta przed kurtynę czworoboczna wieża, zwrócona w stronę podzamcza, przypuszczalnie powiązana z obroną bramy i drogi dojazdowej.
   Podzamcze oddzielono od głównej części zamku suchą fosą o szerokości około 20 metrów. Za nią na obszarze o około 60 metrach długości i około 30 metrach szerokości znajdowały się zabudowania gospodarcze i pomocnicze, nie wiadomo czy konstrukcji murowanej. Samo podzamcze prawdopodobnie także chronione było przekopem.

Zostały tylko ruiny

Stan obecny ruin zamku w Gródku nad Wdą prezentuje się skromnie, ale niezwykle tajemniczo. Dzisiaj, na wzgórzu, odsłonięte fragmenty ceglanych murów przyziemia ukazują nam tylko niewielką część tej dawnej warowni. Teren, który kiedyś tętnił życiem, obecnie jest miejscem, gdzie małe kamienie, kawałki cegieł, i potłuczone kafle opowiadają nam jedynie część historii, a resztę pozostawiają wyobraźni.

Rozpocznij podróż w czasie i przestrzeni, odkrywając tajemnice ruin zamku w Gródku nad Wdą. Wejdź głębiej w historię tego miejsca, wsłuchaj się w opowieści kamieni i poczuj magię minionych wieków, kiedy to zamek był świadkiem burzliwych wydarzeń i niezwykłych historii.

źródło: https://medievalheritage.eu/