Starogard Gdański

Cmentarz Żydowski w Starogardzie

Odwiedzin

Cmentarz Żydowski

Cmentarz żydowski w Starogardzie Gdańskim został założony na początku XIX wieku przy obecnej ul. Bohaterów Getta. Ostatni znany pochówek odbył się w 1939 r. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. W 1939 r. rozstrzelali tu kilkunastu Żydów. Po wojnie część kirkutu została zajęta pod uprawy rolne.

Położenie cmentarza

Cmentarz leży poza historyczną zabudową miasta, po stronie południowej szosy chojnickiej. Wiedzie do niego ulica Bohaterów Getta, wysadzana po obu stronach 100-120 letnimi drzewami liściastymi. Cmentarz usytuowany jest na wniesieniu, prawdopodobnie sztucznym, porośniętym drzewami liściastymi i iglastymi oraz krzewami.

Niewiele pozostało

Na powierzchni 0,4 ha zachowała się jedna cała macewa należąca do Jakuba Rosenberga oraz fragmenty zniszczonych nagrobków w różnym stanie zachowania, w formie stel, płyt horyzontalnych i obmurowań grobów, wykonanych z piaskowca i betonu. Czytelne inskrypcje – sporządzone w języku hebrajskimi i niemieckim – udało się zidentyfikować na 16 nagrobkach. Najstarsza zidentyfikowana stela znajduje się we wschodniej części cmentarza, na grobie Jehudy Lejba syna Cwi Hirsza, zmarłego 29.07.1819 r.

Nagrobek Ariego Goldfarba

W centralnej części cmentarza znajduje się destrukt nagrobka urnowego Ariego Goldfarba – właściciela zakładów tytoniowych, wiceburmistrza i członka Rady Miejskiej, honorowego obywatel Starogardu Gdańskiego, zmarłego 5 lutego 1925 r. w Wiesbaden i poddanego kremacji w Wilmersdorf.

Starogardzkie Macewy

Hanna Domańska – znana badaczka historii i zabytków pomorskich Żydów – w 1985 r. tak opisywała macewy ze Starogardu Gdańskiego: “Przy części grobów stoją bądź są obalone macewy o ciekawych klasycyzujących i neobarokowych formach. Maja one kształt wysokich ca 160-170 cm tablic wykonanych z lastrica, z dłuższymi inskrypcjami w języku hebrajskim wyrytymi na stronie licowej oraz z krótkimi napisami informacyjnymi w języku niemieckim na odwrocie. Część tablic posiada bogato profilowane obramienia oraz ornamenty spełniające wyłącznie funkcje dekoracyjne. Są to przyjęte z nagrobków katolickich i ewangelickich skrzyżowane liście palmowe, oraz wicie akantu, a także palmety i małe stylizowane gwiazdki. Brak jest natomiast symboli właściwych żydowskiej sztuce sepulkralnej. Niektóre z tablic posiadają znaczne walory artystyczne, świadczące o dużych umiejętnościach plastycznych miejscowych rzemieślników. Są one także dowodem zamożności zamawiających je rodzin.

Przy krańcu północnym polany zauważalne są fundamenty domu grabarza i kamienne relikty nieistniejącego już ogrodzenia.

Ciekawostki

Wiosną 2011 r. Radio Tok.fm podało, że podczas budowy ogrodzenia cmentarza wykryto, że część działki należącej do cmentarza została zaanektowana przez miejscową parafię, ogrodzona i zabudowana. Jak wynika z informacji uzyskanych od proboszcza, teren przypadkowo ogrodzili robotnicy pracujący przy budowie kościoła. Ksiądz wyraził wolę zwrotu działki.

Cmentarz wraz z aleją został 2.02.1985 roku wpisany do krajowego rejestru zabytków pod numerem 928.

Ciekawe informacje na temat cmentarza żydowskiego w Starogardzie znajdziecie TUTAJ>>>

źródło: Wirtualny Sztetl

int(26540)