Francuska Górka – Starogard Gdański

Francuska Górka

W miejscowej tradycji ludowej nazwę „Francuska górka” nosi niewielkie wzniesienie w kształcie kopca – kurhanu, które jest tuż przy wiadukcie kolejowym na trasie 22 przy wyjeździe ze Starogardu Gdańskiego w kierunku na Tczew. Powstało ono blisko 100 lat temu, kiedy to prowadzono ogromne prace ziemne, przy budowie linii kolei żelaznej w kierunku Skórcza, zmieniając zasadniczo krajobraz tego miejsca.

Kampania Francuska

Historia „Francuskiej Górki” cofa się do początku XIX w. – okresu wojen napoleońskich. Pod koniec 1806 region Kociewie znalazł się w zasięgu kampanii francuskiej przeciwko Prusom. Francuzów wspomagały oddziały polskie gen. J. H. Dąbrowskiego i gen. J. Komierowskiego. Wojska te odebrały Prusakom miasta: Świecie, Nowe i Gniew. Dnia 26 stycznia 1807 roku oddział kpt. Bystrama dotarł do Starogardu. Tu został nazajutrz uwięziony przez Prusaków, następnie odbity przez oddziały płk. Dziewanowskiego. Generał Dąbrowski osadził w Starogardzie 300 – osobową załogę por. Kowalskiego, który ze zmiennym powodzeniem starał się utrzymać miasto w rękach polskich.

Francuzi w Starogardzie

W połowie lutego 1807 roku do Starogardu przybyły oddziały francuskie dywyzji gen. Menard’a, maszerującej na Gdańsk. Okresowo stały tu oddziały 2 batalionu kpt. Loringen’a. Na potrzeby wojskowe zbudowano w mieście piekarnię polową, urządzono też szpital dla ponad 500 chorych i rannych żołnierzy, a także wytyczono cmentarz poza miastem przy trakcie do Tczewa.

Nowy cmentarz

Pogrzebano na nim żołnierzy kampanii 1807 i 1812 roku, kiedy to po raz drugi żołnierze armii napoleońskiej pojawili się tu w związku z wielką wyprawą Napoleona przeciw Rosji. Przemarsz tejże armii przez Kociewie nastąpił w lutym 1812 rok. Przez okolice Starogardu przemieszczały się wojska marszałka Davout’a i II korpusu marszałka Oudionot’a. Zapewne i podczas powrotu spod Moskwy niejeden żołnierz napoleoński znalazł spoczynek na starogardzkim cmentarzu „francuskim”, istniejącym do końca XIX wieku.

100 lat później

Gdy rozpoczęto roboty budowlane przy powstającej wówczas linii kolejowej, okazało się, że w myśl planów linia wykopów pod tory przebiegała przez wschodni skraj cmentarza wojskowego. Zaistniała więc konieczność odcięcia tej części cmentarza i przeniesienia kości pochowanych tam żołnierzy napoleońskich w inne, bezpieczne i godne miejsce. Wybrano je po przeciwległej stronie cmentarza, na usypanym sztucznie wzgórzu.

Ziemny Kurhan

Tam ok. 1901 roku złożono szczątki ok. 150-200 grobów i przykryto ziemnym kurhanem – symboliczną mogiłą. Zachował się ten niezwykły grób do dziś, zwany od dawna przez ludność „Francuską Górką”. Zwieńczony ogromnym drewnianym krzyżem i porośnięty starodrzewem – był i jest miejscem uroczystości rocznicowych: 100-lecia śmierci Napoleona (1921 r.), patriotycznych spotkań i religijnych ceremonii. W 1994 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Miłośników Kultury Francuskiej umieszczono na szczycie kurhanu tablicę informacyjną i podjęto starania o trwałe upamiętnienie tego miejsca pamięci o wspólnej polsko – francuskiej tradycji

Tekst: Robert Roman
źródło: Stowarzyszenie Miłośników Kultury Francuskiej w Starogardzie Gdańskim