Skórcz

Skórcz jest niewielkim miastem (ponad 3.000 mieszkańców) położonym w południowej części województwa pomorskiego, w południowo-wschodniej części powiatu starogardzkiego, na obszarze Kociewia. Zajmuje powierzchnię 3,67 km2 na północnym skraju Borów Tucholskich na pograniczu Pojezierza Kociewskiego (Starogardzkiego) i Borów Tucholskich. Leży w malowniczej dolinie rzeki Szoryca będącej dopływem Węgiermucy, w prawobrzeżnym zlewisku Wierzycy.

Dziedzictwo kulturowe i historyczne

Zachowane dziedzictwo kulturowe, bogata historia, unikatowe stanowiska archeologiczne, dobre położenie i skomunikowanie oraz wybitne walory krajoznawcze z zachowanymi naturalnymi krajobrazami, lasami i wodami powierzchniowymi stanowią dobre warunki do rozwoju wszelkich form wypoczynku i lecznictwa klimatycznego oraz rekreacji.

Miasto na skraju Borów Borów Tucholskich

Bezpośrednie sąsiedztwo miasta z Borami Tucholskimi sprawia, że od lat Skórcz jest doskonałym punktem wypadowym dla turystów. Samo miasto i okolice to czyste, nie zniszczone przez cywilizację środowisko, które stanowi wspaniałe miejsce do zamieszkania, wypoczynku i turystyki przez cały rok. Naturalne walory krajobrazowe i przyrodnicze stwarzają korzystne warunki do szkoleń, wypoczynku i rekreacji, szczególnie dla mieszkańców dużych aglomeracji. Skórcz posiada korzystne położenie przy szlaku turystyczno-handlowym Warlubie – Kościerzyna – Łeba.

Dużą atrakcją turystyczną na terenie całej gminy jest strefa krajobrazu chronionego Borów Tucholskich oraz strefa bezwzględnej ochrony archeologicznej, która obejmuje osadę otwartą – Kranek. Występują tu liczne jeziora o czystej wodzie oraz liczne relikty szlaku bursztynowego. Brak uciążliwego przemysłu, lasy pełne grzybów, stanowią idealne miejsce zarówno dla turystyki aktywnej – wycieczek krajoznawczych, rajdów, biegów, jak i wypoczynku biernego (wędkarstwo). Są tu także wspaniałe tereny łowieckie z drobną zwierzyną łowną i ptactwem wodnym. Leśniczówka Czarne nad 200 ha zagospodarowanym rybacko jeziorem Czarne, położona 3 km od Skórcza, to urokliwe miejsce, które warto odwiedzić. W pobliżu miasta znajduje się kilkadziesiąt działek rekreacyjnych i kilkanaście ośrodków wypoczynkowych. Okoliczne wsie Mieliczki i Mirotki-Gapica posiadają charakter wsi letniskowych. Dobrze rozwinięta jest agroturystyka.

Atrakcje Turystyczne

Zespół urbanistyczny miasta wpisany jest do rejestru zabytków. Jest to dobrze zachowana, praktycznie nie zmieniona struktura przestrzenna lokowanej w XIV stuleciu wsi. Na zachód od tego układu urbanistycznego znajduje się obszar objęty bezwzględną ochroną archeologiczną. Nad zabudową dominuje, niewątpliwie najciekawszym obiekt architektoniczny Skórcza, gotycki kościół pw. Wszystkich Świętych.

Godnymi uwagi są dwa obiekty architektoniczne usytuowane przy głównej ulicy miasta – Pomorskiej: XIX-wieczny dworek wykonany w konstrukcji zrębowej oraz kamienica z początku XX w. Warto odwiedzić, liczący sobie kilka stuleci, cmentarz parafialny z ciekawymi nagrobkami miejscowych rodzin, m.in. Patterów i Fankidejskich.

żródło: skorcz.pl

Historia miasta

2000 pne

Znaleziska archeologiczne wykazują, że Skórcz i okolice były zasiedlone przez człowieka pierwotnego już około 2000 lat pne, a miejscowość ta należy do najstarszych osad Pomorza Gdańskiego. Odkryto ślady osady otwartej wielokulturowej z epoki wczesnego żelaza oraz liczne groby skrzynkowe. W wiekach I-V Skórcz spełniał zapewne rolę faktorii kupieckiej, położonej przy szlaku handlowym prowadzącym z cesarstwa rzymskiego nad Bałtyk. Hipotetycznie przyjmuje się, że na miejscu dawnej rzymskiej stacji handlowej powstał we wczesnym średniowieczu gród wyżynny (w widłach Szorycy i Węgiermucy), utożsamiany za Krzyżaków z nazwą Vollwerk. Natrafiono też na ślady drugiego grodziska – nizinnego, położonego ok. 300 m od poprzedniego, w wąwozie między Skórczem a Wolentalem. Legenda mówi jeszcze o trzecim grodzisku Tempel w rejonie dzisiejszego Ryzowia (1,5 km od centrum miasta). Odkryto również w Skórczu ślady osady otwartej z okresu wczesno- i późnośredniowiecznego.

rok 1305

Skórcz stosunkowo szybko znalazł się w rękach Krzyżaków (1305) i podporządkowany został komturstwu w Pokrzywnie. Prawa chełmińskie uzyskał 25 listopada 1339. Podczas wojny trzynastoletniej, w 1457 w pobliżu Skórcza rozegrała się bitwa, w której oddział polskich wojów odniósł zwycięstwo nad częścią krzyżackiej załogi Gniewa. Miało to duże znaczenie moralne dla dalszego przebiegu wojny na Pomorzu.

rok 1466

Po traktacie pokojowym w Toruniu (1466), który usankcjonował zjednoczenie Prus z Koroną, Skórcz ponownie znalazł się w granicach Polski. Jego przywilej lokacyjny został potwierdzony przez króla Władysława IV w 1645. Jako wieś królewska Skórcz został włączony do pobliskiego starostwa osieckiego. W 1570 była ona jednym z największych wiejskich ośrodków rzemieślniczo-handlowych ziemi starogardzkiej.

rok 1823

Pod koniec XVI w. starosta Barzewicz, będący zwolennikiem Lutra, doprowadził do przejęcia na ponad 30 lat kościoła przez ewangelików. Wojny szwedzkie spowodowały upadek wsi i regres gospodarczy na blisko 200 lat. W czasach zaborów Skórcz znalazł się pod panowaniem pruskim. Ważnym wydarzeniem było uruchomienie w 1823 placówki pocztowej. Ponowne ożywienie gospodarcze nastąpiło dopiero w II połowie XIX w. i wiązało się z rozbudową połączeń komunikacyjnych. Gmina niemiecka, stanowiąca ok. 1/4 mieszkańców Skórcza, doprowadziła do wybudowania neogotyckiej świątyni ewangelickiej. Mimo tego, w latach zaboru Skórcz był silnym ośrodkiem polskości na Kociewiu i Pomorzu Gdańskim. W 1866 powstał tu pierwszy na Pomorzu Polski Bank Ludowy, wspierający okolicznych rolników przeciwstawiających się pruskiej kolonizacji. Świadomość narodową rozbudzał kościół katolicki oraz polskie organizacje społeczne i czasopisma. Szerokim echem na całym Pomorzu odbił się strajk szkolny w obronie języka ojczystego w latach 1906-1907. Wyzwolenie nastąpiło 27 stycznia 1920, gdy oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem gen. J.Hallera (tzw. “Błękitna Armia” ) w marszu na Starogard Gdański, przemaszerowały przez Skórcz.

rok 1921

W 1921 Skórcz liczył 2.946 mieszkańców, w tym 195 Niemców. Po wyzwoleniu nastąpił rozkwit kultury narodowej. W 1921 powstała Zawodowa Szkoła Rolnicza. W zakładzie ceramicznym tworzył A.Eichler, utalentowany i najwybitniejszy twórca ludowy Kociewia z przełomu wieków. K.Kłopocki z powodzeniem upowszechnił w terenie wikliniarstwo, w odmianie tzw. koszykarstwa holenderskiego. Nauczyciel W.Smukała zbierał pieśni i podania ludowe, a kierownik szkoły powszechnej, F.Schornak, etnograf kaszubsko-kociewski, rzeźbiarz ludowy, autor publikacji “Kociewie” i “Kronika miasta Skórcza”, założył bibliotekę ludową, dokonał zbioru zabytków sztuki ludowej oraz utworzył mały ogród botaniczny.

rok 1934

Najważniejszym wydarzeniem w historii międzywojennego Skórcza było nadanie mu 15 maja 1934 praw miejskich. Znaczne zasługi dla tego ośrodka położył ówczesny wójt, a potem burmistrz Jan Grzankowski (1886-1943). Przypadające na czas wielkiego kryzysu bezrobocie dotknęło także Skórcz, a jego częściowe zmniejszenie nastąpiło dopiero w latach 1936-39 w związku z realizacją pobliskiego odcinka autostrady Toruń – Gdynia, przebiegającej z Warlubia przez Osiek do Lubichowa.

rok 1939

W okresie II wojny światowej miasto zostało tragicznie doświadczone przez Niemców. We wrześniu 1939 żandarmeria okupanta zorganizowała tymczasowy obóz izolacyjny, w którym do grudnia tego roku więziono ok. 100 osób, w tym nauczycieli i księży. W pobliskim lesie Zajączek hitlerowcy wymordowali ok. 150 mieszkańców Skórcza i okolic. Reakcją na te wydarzenia był silny i dobrze zorganizowany ruch oporu, reprezentowany przez powstałą w Skórczu Komendę Gminną Tajnej Organizacji Wojskowej “Gryf Pomorski” (komendant Leon Held) i oddziały partyzanckie w pobliskich lasach. Od 1942 w Skórczu mieściła się siedziba Jagdkommando, specjalnego oddziału do zwalczania partyzantki. W dniu 28 stycznia 1945, w okresie poprzedzającym działania ofensywne armii sowieckiej, SS-mani pędzili przez Skórcz przy 22-stopniowym mrozie ok. 500 kobiet żydowskich, z których 87 rozstrzelano w lesie koło Mieliczek, a 20 na tzw. “księżej oborze”. Kres krwawej okupacji niemieckiej położyło zajęcie miasta przez Armię Czerwoną, w niedzielę 4 marca 1945. Podczas tej operacji zniszczono część miasta, burząc m.in. kościół ewangelicki i uszkadzając wieżę kościoła katolickiego. W pierwszych latach po wojnie część tutejszych oddziałów partyzanckich kontynuowała walkę zbrojną z “ludową” władzą i oddziałami milicji. 19 maja 1946 żołnierze AK z oddziału mjr Zygmunta Szendzielarza “Łupaszko” rozbroili tutejszy posterunek MO.

rok 1979

Powojenny rozwój miasta nastąpił dopiero od 1956 i zaowocował docelowo powstaniem kilku zakładów przemysłowych, infrastruktury rekreacyjno-sportowej oraz kilku osiedli mieszkaniowych. W 1979 założono wodociągi miejskie.

żródło: skorcz.pl