Pelplin

Bazylika Katedralna w Pelplinie

Odwiedzin

Opis

Bazylika Katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie była pierwotnie świątynią klasztoru cystersów. Od 1824 roku została siedzibą miejscowego biskupa. Bazylika należy do największych w Polsce obiektów sakralnych wybudowanych z cegły. Posiada także jedne z największych w kraju organy, a także najwyższy drewniany ołtarz w Polsce i drugi co do wielkości w Europie.

Obiekt ten warto zwiedzić z przewodnikiem – więcej na stronie: https://bazylika-pelplin.pl/

Wirtualny spacer znajdziecie <tutaj>

Prospekt barokowych organów bocznych

W południowym ramieniu transeptu, nad przejściem łączącym świątynię z klasztorem, wznoszą się barokowe organy boczne skryte za niesamowitym, monumentalnym prospektem – jednym z najpiękniejszych w północnej Europie.

Snycerka wykonana przez nieznanego artystę (niektóre źródła wspominają Mateusza Schollera z Gniewa) w latach 1677-1680, stworzona została dla organów zbudowanych w 1679 r. przez gdańskiego organomistrza Jana Jerzego Wolffa. Niezwykłe bogactwo rzeźb i płaskorzeźb zdobi wielopiętrowe dzieło: piszczałki, obramowane po bokach meandrami uszaków, wtopione są w efektowną dekorację złożoną z ornamentów roślinnych (liście akantu, girlandy), aniołków i maszkaronów. Całości dopełniają niezwykle ekspresyjne, dynamiczne rzeźby. Największe wrażenie pozostawia wieńczący prospekt wniebowstępujący Chrystus – półnagi, roztańczony, z wzniesionymi ramionami, niemal unoszący się nad obłokami, ujęty jakby w momencie podskoku odrywał się od ziemi i ziemskiej rzeczywistości. Taka forma oddania motywu Wniebowstąpienia wiąże się ze starotestamentowym obrazem króla Dawida, tańczącego w podskokach przed Arką Przymierza i wyraża radość wynikającą ze zjednoczenia z Bogiem-Ojcem.

Organy posiadają trakturę mechaniczną, 42 głosy, 3 klawiatury i pedał. W połowie XIX w. na nowo wybudowanej emporze chórowej nad głównym wejściem powstał nowy, neogotycki w stylu instrument. Od tej pory używa się właśnie jego, jako że ten barokowy nie był stanie wypełnić dźwiękiem całej świątyni.

Najdoskonalsze osiągnięcie gotyku -sklepienia

Niezwykłej urody i smaku sklepienia powstawały stopniowo. Najwcześniejsze są sklepienia gwiaździste, najpóźniejsze sieciowe i najpiękniejsze kryształowe z 1557 r. Datę tę można (za ks.J.St Pasierbem) uznać za kończącą budowę katedry, mimo, że prace trwały jeszcze później. Po wejściu do katedry wystarczy zadrzeć głowę wysoko do góry i zobaczyć najdoskonalsze osiągnięcie gotyku ceglanego na Pomorzu.

W latach 1602-3 między południową nawą prezbiterium a północną ścianą ówczesnego kapitularza (dawnego oratorium) dobudowano nową zakrystię, która w 1714 roku otrzymała od strony kościoła barokowy portal. W 1645 roku wzniesiono od strony północnej kaplicę rodziny Kosów, a w 1600 roku od zachodu dobudowano kruchtę rozebraną w 1841 roku.

W końcu XVII wieku w południowo – zachodnim narożu południowego ramienia transeptu zbudowano spiralną klatkę schodową, prowadzące na piętro wschodniego skrzydła klasztoru.

Między rokiem 1841 a 1842, po rozebraniu kruchty zachodniej, wbudowano w nawę główną przedsionek z późnogotycką emporą, na której zamontowano w 1845 roku organy.

23 ołtarze w jednym miejscu

W katedrze znajdują się 23 ołtarze rozmieszczone przy filarach międzynawowych oraz w nawach bocznych. Dwadzieścia z nich pochodzi z XVII i XVIII w., dwa są neogotyckie, jeden (posoborowy) powstał w 1971 r. Dziewiętnaście wykonano z drewna, dwa z marmuru i dwa ze stiuku. Wszystkie skonstruowane są w sposób klasyczny: na mensie spoczywa predella, na niej nastawa i zwieńczenie.

Dzieła sztuki

W ołtarzach zachowały się cenne dzieła malarstwa głównych przedstawicieli baroku gdańskiego i pomorskiego: Hansa Kriega, Hermana Hana i jego uczniów (powstałe w latach 1613-25), Bartłomieja Strobla, Andrzeja Stecha z ok. 1670, Samuela Buchwalda czy Jana Peterhacke. Spośród obrazów Hermana Hahna, z których za najokazalsze trzeba uznać “Koronację Maryi Panny”, “Wizję św. Bernarda” oraz tajemniczy artystycznym wyrazem “Pokłon pasterzy”.

Ołtarz główny

Ołtarz główny, z 1623-24 ufundowany przez opata Leonarda II, tworzy sięgająca wysokości sklepień wielokondygnacyjną nawiązującą do form architektonicznych 25 metrową nastawę w stylu wczesnego baroku.

Podzielony jest na pięć osi, z szerszą środkową, zwieńczony jest trzema ozdobnymi szczytami. Zdobi ją bogata dekoracja rzeźbiarska i malarska z obrazami pędzla Hermana Hana; Koronacją Marii (z 1623) i Wizją świętego Bernarda. W dolnej strefie znajdują się repozytoria na relikwie.

W osiach bocznych nisze w których umieszczono rzeźby. Dekoracją rzeźbiarską tworzą figury apostołów i patronów cystersów oraz liczne aniołki. Ponad Koronacją Marii w okrągłym kartuszu umieszczone zostało imię Boże w formie hebrajskiego tetragramu JHWH. Na szczytach figury Chrystusa Zmartwychwstałego w asyście aniołów z narzędziami Męki Pańskiej. Z kilkudziesięciu ołtarzy w całej katedrze dla nas najpiękniejszy jest ołtarz główny.

Stalle

Najpiękniejsze w Polsce gotyckie stalle pochodzące z połowy XV wieku są wyróżnikiem Katedry i honorem było w nich zasiadać. To jeden z najcenniejszych zabytków średniowiecza w katedrze pelplińskiej. Piękne, dębowe, 42 osobowe. Charakteryzują się niezwykle kunsztowną dekoracją snycerską jak i rozwiniętym programem treściowym.

Cysterska świątynia budowana była przez około 250 lat i jest drugim co do wielkości kościołem ceglanym w Polsce.

Od 1965 r. katedra nosi tytuł bazyliki mniejszej, nadany przez papieża Pawła VI. Każdy przyjezdny odczuje w jej murach klimat sprzyjający skupieniu, refleksji i modlitwy, ten sam, który służył cystersom od XIII wieku.

Źródło: http://informacja.diecezja-pelplin.pl/pelplin/zabytki/30-bazylika-katedralna

Poddasze

Chcesz zobaczyć Bazylikę z zupełnie innej perspektywy? Zapraszamy na zwiedzanie poddasza! To niepowtarzalna okazja, by odkryć ukryte zakamarki tej pięknej budowli i podziwiać jej wyjątkową architekturę. 600-letnia więźba dachowa na każdym zrobi wrażenie. Nie tylko zobaczycie jak wygląda sama konstrukcja, ale też dowiecie się za pomocą jakich urządzeń (oczywiście drewnianych) wciągano materiały budowwlane na samą górę.

Linki

int(15868)