Pomnik Jaszczurki

Związek Jaszczurczy

Pomnik upamiętniający tajną antyhitlerowską organizację pod nazwą „Związek Jaszczurczy” potocznie zwany „Jaszczurką” (to zwierzę było symbolem tej organizacji).

Organizacja została założona nie daleko tego miejsca w domu Lucjana Wyczyńskiego 29 czerwca 1941 roku. Założyli ją 3 koledzy: Paweł Wyczyński ps. „Wrzos” i Izydor Geńcza ps. „Junak”, ze Zelgoszczy oraz Zygmunt Boczkowski ps. „Zyga”. ze Starogardu Gdańskiego.

Członkowie tej organizacji prowadzili przede wszystkim działania sabotażowo-wywiadowczo propagandowe. W szczytowym okresie organizacja liczyła ponad 100 członków. Większość działaczy rekrutowała się z pośród uczniów i nauczycieli tzw. „czerwonego ogólniaka” (obecnie I LO im. M. Skłodowskiej-Curie w Starogardzie Gdańskim). Hasłem organizacji było „Idziemy tam gdzie świeci szubienica”. Wielu członków organizacji zginęło z rąk okupanta np. Z. Boczkowski zginął w Powstaniu Warszawskim, Z. Grochocki we Francji został rozstrzelany za działalność wywiadowczą. Komendantem organizacji był Izydor Geńcza, który na jesieni 1943 roku doprowadził do jej scalenia z Armią Krajową.

tekst: Mieczysław Cichon